Рашэнне Пастаўскага райвыканкама № 1472 «Об установлении перечня наиболее значимых для Поставского района видов индивидуальной предпринимательской деятельности» ужо не першае у шэрагу падобных. Ранейшыя, адпаведна, страцілі законную сілу з улікам «зменаў у сацыяльна-эканамічнай сітуацыі і заканадаўстве».

З улікам гэтага існуюць пэўныя прававыя рызыкі, лічыць юрыст:

1. Суб'ектыўнасць у адносінах да інавацыйнасці відаў дзейнасці: адсутнасць дакладных умоў для фарміравання пераліку можа выклікаць пытанні яго аб'ектыўнасці.

2. Няроўнае становішча суб'ектаў прадпрымальніцтва: вызначэнне прыярытэтаў для пэўных відаў дзейнасці можа дыскрымінаваць іншыя ІП.
3. Эфектыўнасць рэалізацыі: Магчымыя праблемы з практычным ужываннем, калі пералік не адпавядае рэальным патрэбам рэгіёна.

Адпаведна, улады павінны:
1. Забяспечыць празрыстасць фармавання значных відаў дзейнасці, уключаючы ўлік меркавання прадпрымальнікаў і грамадскасці.
2. Рэгулярна пераглядаць пералік у адпаведнасці са зменамі сацыяльна-эканамічных умоў.
3. Сістэматычна апавяшчаць грамадства аб выніках рэалізацыі рашэння.

Але гэтага не робіцца.

Мясцовыя райвыканкамы ўстанаўліваюць пералік найбольш значных відаў індывідуальнай прадпрымальніцкай дзейнасці (ІП) у рамках сваёй ролі ў кіраванні мясцовай эканомікай. Гэта звязана з асаблівасцямі таталітарнай дзяржаўнай мадэлі кіравання, характэрнай для Беларусі, падкрэслівае юрыст. Гэта можна адсачыць па наступных паказніках:

Кантроль і планаванне эканамічнай дзейнасці:
Ва ўмовах цэнтралізаванай эканомікі ўлады арыентуюцца на кіраванне рэсурсамі ў прыярытэтных сферах, якія, на іх думку, садзейнічаюць развіццю рэгіёну. Устанаўленне пераліку значных відаў дзейнасці дае магчымасць дзяржаве рэгуляваць, якія галіны эканомікі неабходна падтрымліваць, а якія можна абмяжоўваць.

Аптымізацыя актыўнасці насельніцтва:
Райвыканкамы могуць накіраваць намаганні па стварэнні працоўных месцаў у пэўных сектарах, якія найбольш актуальныя для рэгіёна. Напрыклад, у сельскай мясцовасці гэта можа быць звязана з гаспадарчымі або рамеснымі паслугамі, а ў гарадах - гандаль, інфармацыйныя тэхналогіі або будаўніцтва.

Сацыяльная стабільнасць:
Устанаўліваючы прыярытэты, улады спрабуюць мінімізаваць сацыяльныя рызыкі, напрыклад, беспрацоўе або недахоп пэўных паслуг. Гэта таксама дазваляе пазбегнуць перанасычэння рынку менш значнымі календарамі дзейнасці.

Падтрымка рэгіянальных асаблівасцяў:
Кожная вобласць Беларусі мае свае асаблівасці: прыродныя рэсурсы, узровень урбанізацыі, гістарычна склаліся профілі. Райвыканкамы назіраюць за гэтымі фактарамі пры развіцці значных відаў дзейнасці.

Захаванне кантролю над малым бізнесам:
Дзяржава вядзе кантроль над усімі аспектамі эканамічнага і сацыяльнага жыцця, у тым ліку і над малым бізнэсам. Абмежаванне сферы дзейнасці праз такія пералікі дае магчымасць лепш адсочваць і рэгуляваць эканамічную актыўнасць ІП.

Фіскальныя інтарэсы:
Выбар прыярытэтных відаў дзейнасці можа быць звязаны з інтарэсамі падатковага рэгулявання. Калі пэўныя віды ІП прыносяць большы даход у бюджэт або даюць магчымасць эфектыўна нарошчваць падатковыя паступленні, улады зацікаўлены ў іх развіцці.

Гэты механізм таксама адлюстроўвае абмежаванасць эканамічнай свабоды ў Беларусі, дзе дзяржава выконвае важную ролю ў кіраванні і выконвае разлікі, у тым ліку малы бізнес.

Віталь Віхура