Вядома, такая пэрспэктыва пэнсіянэра ня ўсьцешыла.

- Уся рэч у тым, што маё жытло прыватызаванае. Тых, у каго дзяржаўныя кватэры, «Віцрайкамгас» не адключае. Але ў мяне іншага ацяпленьня няма, - распавёў ён. - На кухні стаіць старая пліта, аднак яна ўжо развальваецца, ёй карыстацца нельга. А калі б яна і грэла, - пяць пакояў хаты ёй адной ня абагрэеш. Адрамантаваць яе і паставіць свой кацёл ў мяне няма грошай. Я на пэнсію жыву, прычым частка яе выдаткоўваю на лекі. Што мне рабіць?

У тэлефоннай размове ўдалося высьветліць, што гісторыя з ацяпленьнем пачалася раней. Іван Адамавіч згадаў, што раней яму была дадзеная ў сувязі з маючым адбыцца адключэньнем гарачага водазабесьпячэньня матэрыяльная дапамога ў памеры 1 мільён 200 тысяч рублёў. Як патлумачыў мужчына, на гэтыя грошы ён купіў дровы для лазьні, а цяпер, маўляў, райвыканкам робіць націск на тое, што фінансы пэнсіянэр атрымаў, а печку не перарабіў.

- Але кацёл каштуе 6 мільёнаў, а не 1 мільён 200 тысяч, - цалкам слушна заўважыў Іван Кавальчук. - І калі ўжо рэч у гэтых грошах, я магу іх вярнуць. Хай лепш ацяпленьне пакінуць!

Перадгісторыя пытаньня

Каб зразумець, чаму наогул у Аўтушкова паўстала гэтая сытуацыя, трэба зазірнуць у мінулае населенага пункту. У гэтым дапамог старшыня Задуброўскага сельсавету Сяргей Макуха. Ён распавёў, што калісьці ў вёсцы жыло куды больш людзей, таму была разьвітая неабходная інфраструктура. Стацыянарная кацельня, што мелася там, гадоў дзесяць таму яшчэ падавала цяпло ў шпіталь і разьмешчаныя паблізу хаты. Аднак потым будынак мэдустановы прызналі аварыйным і перасталі эксплёатаваць. З тых часоў кацельня з двума катламі дае гарачае водазабесьпячэньне толькі падлучанаму жыльлёваму фонду, што застаўся. А такога ў Аўтушкова няшмат: 8-кватэрны шматпавярховік ды тры дамы сядзібнага тыпу на вуліцы Шмырова.

Зразумела, што ў гэтых варунках кацельня пачала прыносіць істотныя страты. Па-першае, трэба плаціць заробкі яе работнікам - а іх чацьвёра, растлумачыў галоўны інжынэр «Віцрайкамгасу» Алег Гецман. Па-другое, з часам любое абсталяваньне адпрацоўвае свой рэсурс і патрабуе замены. Паводле падлікаў камунальнікаў, летась страты толькі з-за старых цепласетак у Аўтушкова склалі 19 мільёнаў рублёў. Дадайце да гэтага неэфэктыўнае выкарыстаньне электраэнэргіі - атрымліваецца велізарная сума.

Дарэчы, такая сытуацыя ў Віцебскім раёне не адзінкавая. Населеныя пункты пусьцеюць, паўстае пытаньне пра аптымізацыю іх абслугоўваньня і рацыянальнае выкарыстаньне сродкаў. Кіруючыся дырэктывай прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь №3 «Эканомія і ашчаднасьць - галоўныя чыньнікі эканамічнай бясьпекі дзяржавы», райвыканкам пры канцы красавіка 2014 году вырашыў, што ўнітарнаму прадпрыемству «Віцрайкамхас» варта «ажыцьцявіць адключэньне ад цэнтралізаванага гарачага водазабесьпячэньня» шэрагу «аднакватэрных і блякаваных жылых дамоў» у аграгарадку Заронава (Заронаўскай с/с), а таксама ў вёсках Аўтушкова (Задуброўскі с/с), Лукі (Летчанскі с/с) і Камары (Ноўкінскі с/с).

Камунальнікі ў выніку пакінулі за сабой толькі ацяпленьне шматкватэрных будынкаў. У тым жа Аўтушкова дзеля гэтых мэтаў было вырашана замест двух старых цалкам замартызаваных катлоў усталяваць новы, пелетны, меншай магутнасьці. Абслугоўваць яго змогуць 1-2 чалавекі, адзначыў Алег Гецман, а іншых работнікаў кацельні «Віцрайкамгас» перавядзе на іншыя ўчасткі, дзе патрэбныя працоўныя рукі. Кацёл ўжо набылі, яго кошт - каля 40 мільёнаў рублёў. За пару гадоў новае абсталяваньне павінна акупіцца.

Каб астатнія вяскоўцы, якія жывуць у дамох сядзібнага тыпу, у выніку не засталіся безь цяпла, яны павінны былі да восені перарабіць свае печкі, усталяваць ўласныя катлы. Рашэньне райвыканкаму ад 25 красавіка 2014 году загадвала «аказаць дапамогу грамадзянам, дамы якіх знаходзяцца на балянсе УП ЖКГ« Віцрайкамхас», у пераводзе жылых памяшканьняў на індывідуальнае ацяпленьне».

Ад слоў да справы

Людзям даслалі апавяшчэньні пра маючыя адбыцца адключэньні. Той жа Іван Кавальчук атрымаў на рукі адпаведны дакумэнт яшчэ ў сярэдзіне траўня.

Некаторыя грамадзяне зьмірыліся зь непазьбежным і набылі патрэбнае абсталяваньне, таму прыходу зімы чакалі спакойна. Але не ва ўсіх хапала грошай на новы кацёл. Іван Адамавіч, напрыклад, ня меў магчымасьці зьдзейсьніць куплю на некалькі мільёнаў рублёў. Таму зьвярнуўся ў Віцебскі райвыканкам, спадзеючыся, што адключэньня атрымаецца пазьбегнуць.

Аднак там пэнсіянэру прапанавалі іншы варыянт: аказаньне мэтавай матэрыяльнай дапамогі. Іван Кавальчук ў верасьні ўласнаручна напісаў заяву ў ТЦСАН Віцебскага раёну з просьбай выдаткаваць сродкі на куплю і ўсталёўку ацяпляльнага катла. Мужчына атрымаў тады 1 мільён 200 тысяч рублёў. На той момант у продажы былі катлы коштам крыху больш за 2,5 мільёну. Зразумела, што выдаткі матдапамога не пакрывала. Але ўлады паабяцалі пазьней яшчэ раз даць грошай і спадзяваліся, што пакуль вырашыць праблему пэнсіянэру дапаможа ягоны сын, які працуе.

Разьлік аказаўся хібным. Да лістапада сродкі былі выдаткаваныя на дровы, а сыстэма ацяпленьня ў доме Івана Адамавіча не зазнала ніякіх зьменаў. Дык што паведамленьне пра маючае адбыцца адключэньне вымусіла вяскоўца шукаць праўды ў новых інстанцыях.

Ці ёсьць выйсьце?

Як бы ні супраціўляўся пераменам Іван Кавальчук, яны непазьбежныя. Хоць, на шчасьце пэнсіянэра, і адбудуцца некалькі пазьней вызначанага тэрміну. Бо ў Аўтушкова патрабуецца ня толькі ўвесьці ў строй пелетны кацёл, але і перарабіць сыстэму халоднага водазабесьпячэньня. Паколькі да пачатку ацяпляльнага сэзону неабходных прац не зрабілі, райвыканкам і «Віцрайкамгас» вырашылі да вясны не адключаць адзін са старых катлоў, які працягне даваць цяпло ў тры дамы на вуліцы Шмырова. Аднак ужо да лета 2015 году цэнтральнага ацяпленьня ў жытле Івана Адамавіча ня стане. І калі ён ня хоча зьмерзнуць наступнай зімой, прыйдзецца да надыходу халадоў пра гэта падбаць.

Улічваючы, што пажылы чалавек ня можа ўзяць крэдыту, мае абмежаваныя даходы і сур’ёзныя праблемы са здароўем, яму прапанавалі такі варыянт: прадпрыемства ЖКГ само набудзе патрэбны кацёл і дасьць яго пэнсіянэру ў растэрміноўку на год ці два. Івану Кавальчуку растлумачылі, што для гэтага трэба напісаць адпаведную заяву на імя дырэктара «Віцрайкамгасу». А матэрыяльную дапамогу, дадзеную па лініі сацыяльнай абароны, можна будзе выдаткаваць на пераробку сыстэмы ацяпленьня ў доме.

Пэрспэктывы

Як бачым, імкненьне да эканоміі і рацыянальнага выкарыстаньня сродкаў не заўжды супадае з інтарэсамі насельніцтва, спараджаючы хвалю незадаволенасьці і клубок праблемаў. Ці існуюць іншыя варыянты вырашэньня задачы?

Здаецца, так. Адзін зь іх, да прыкладу, прапанавалі нашы суседзі - расейцы. Экспэрымэнтальнай пляцоўкай стала Ўладзімірская вобласьць. Там таксама востра стаіць пытаньне ацяпленьня невялікіх населеных пунктаў. Старыя кацельні выпрацавалі свой рэсурс, і грошы ў простым сэнсе вылятаюць у трубу, бо цяпла губляецца больш, чымся паступае ў хаты і сацыяльныя аб’екты. Зьмяніць сытуацыю павінен створаны некалькі гадоў таму Ўладзімірскі біяэнэргетычны клястар. Ён ахапіў поўны цыкль - ад здабычы торфу да вырабу цяпла. Лініі па выпуску торфабрыкету і модульныя кацельні, якія выкарыстоўваюць такое паліва, расейскія спэцыялісты распрацоўваюць і будуюць самі.

Перавагі гэтых кацельняў ня толькі ва ўжываньні мясцовай сыравіны і мінімізацыі цепластрат. Працэс цалкам аўтаматызаваны, таму для абслугоўваньня аб’екту не патрэбны некалькі качагараў, дастаткова аднаго апэратара, які сочыць за працэсам з дапамогай Інтэрнэту і SMS. Апроч таго, будуецца модульная кацельня пад канкрэтны аб’ект або населены пункт, гэта значыць першапачаткова можна прадугледзець любую патрэбную магутнасьць.

Выпрабаваньні такога абсталяваньня ва Ўладзімірскай вобласьці прайшлі пасьпяхова, цяпер досьвед пераймаюць іншыя рэгіёны краіны. Зацікавіліся распрацоўкамі расейцаў і беларусы. Спачатку, як патлумачыў намесьнік генэральнага дырэктара дзяржаўнага вытворчага аб’яднаньня «Белпалівагаз» Валер Кавалёў, быў набыты і ўведзены ў эксплёатацыю завод зь дзьвюх лініяў па вытворчасьці торфабрыкету ў Лідзе. Цяпер разглядаецца магчымасьць пакупкі і ўсталёўкі да 2016 году першай модульнай кацельні. На жаль, таксама не на Віцебшчыне - у пасёлку Бальшавік Гомельскай вобласьці. Нам застаецца толькі спадзявацца, што ініцыятыва «Белпалівагазу» будзе пасьпяховай і ў найбліжэйшай будучыні атрымае распаўсюд ў іншых рэгіёнах краіны. І тады імкненьне камунальнікаў эканоміць і жаданьне насельніцтва атрымаць цяпло ў дамы перастануць супярэчыць адно аднаму і быць прычынай канфліктаў.

Крыніца: Витебские вести