26 лютага 2019 года ў Мінску адбылася акцыя салідарнасці "Свабоду палітвязням".

Высновы:

1. Сход насіў мірны характар ​​(калі "арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар" паводле Кіруючых прынцыпаў па свабодзе мірных сходаў АБСЕ). Удзельнікі/цы не выкарыстоўвалі заклікі да гвалтоўных дзеянняў і вайне, не ўжывалі і не правакавалі гвалт. Сваімі дзеяннямі ўдзельнікі/цы мірнага сходу не парушалі грамадскі парадак, правілы дарожнага руху і не ўяўлялі пагрозы грамадскай бяспекі, а таксама не парушалі правы і свабоды іншых асобаў.
2. У ходзе мірнага сходу адсутнічала магчымасць ідэнтыфікаваць супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў, бо ўсе яны былі ў грамадзянскай форме адзення, без ідэнтыфікацыйных знакаў. Знаходжанне супрацоўнікаў/ніц міліцыі на мірных сходах у грамадзянскай форме адзення не дазваляе ўдзельнікам/цам разумець іх функцыі і паўнамоцтвы, а таксама не спрыяе камунікацыях і эфектыўнаму рашэнню складаных або канфліктных сітуацый.
3. Перашкодаў працы незалежных назіральнікаў і СМІ не зафіксавана, што з'яўляецца станоўчай практыкай. Варта адзначыць, што згодна з Кіруючымі прынцыпамі, маніторынг мірных сходаў з'яўляецца важнай крыніцай незалежнай інфармацыі аб паводзінах усіх бакоў сходу. Гэтая інфармацыя можа быць выкарыстаная рознымі спосабамі, у тым ліку, як аснова для дыялогу паміж уладамі, праваахоўнымі органамі і грамадзянскай супольнасцю. Справаздачы па назіранні дапамагаюць ацаніць эфектыўнасць дзеючага заканадаўства i паўнату выканання дзяржавай пазітыўных абавязацельстваў па абароне свабоды мірных сходаў.
4. У назіральнікаў/ніц няма звестак аб падачы арганізатарамі заяўкі на правядзенне дадзенага сходу. Разам з тым, паколькі сход было нешматлікім, статычным і непрацяглым па часе, ён не патрабаваў дэталёвага ўзгаднення з уладамі і праваахоўнымі органамі. Аднак, папярэдняе паведамленне уладаў аб планаваным мірным сходзе, з'яўляецца добрай практыкай, якая спрыяе эфектыўнай камунікацыі ўсіх зацікаўленых бакоў.
5. Падчас правядзення акцыі пратаколы за парушэнне дзеючага заканадаўства не складаліся. Не зафіксавана затрыманняў удзельнікаў/ц на самой акцыі.
6. Са СМІ і сацыяльных сетак вядома пра затрыманні арганізатара акцыі П. Севярынца і некаторых актывістаў/ак перад акцыяй і ўдзельнікаў/ніц пасля акцыі. Недалёка ад месца правядзення акцыі быў затрыманы А. Чарняк, удзельніца акцыі В. Нікалайчык была затрыманая пасля акцыі ў сябе дома.

Метадалогія маніторынгу

РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" і Праваабарончы цэнтр "Вясна" праводзяць сістэматычнае назіранне за мірнымі сходамі ў Беларусі на падставе распрацаванай метадалогіі маніторынгу. Яна ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў/ніц прынцыпам грамадскага кантролю, міжнародным стандартам правядзення мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас вочнага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавай справаздачы. Анкеты назірання за мірнымі сходамі распрацаваныя сумесна праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні аб магчымасці выканання назіральнікамі/цамі і журналістамі/камі сваіх функцый, аб паводзінах арганізатараў і ўдзельнікаў/іц мірнага сходу, супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў, а таксама наяўнасць на мірным сходзе хуткай дапамогі і медыцынскіх работнікаў/ц. Назіральнікі і назіральніцы дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правілаў і прынцыпаў назірання: незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якой назіраюць; прыхільнасць да прынцыпаў права; адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктныя паводзіны. Падчас выканання сваіх абавязкаў назіральнікі і назіральніцы па магчымасці трымаюцца асобна ад удзельнікаў/іц. Яны пазначаныя пасведчаннямі і сінімі камізэлькамі з надпісам "# СontrolBY".

Папярэдняя інфармацыя

25 лютага ў сацыяльных сетках з'явілася інфармацыі аб правядзенні акцыі салідарнасці з людзьмі, якiя прызнаюцца палітычнымі зняволенымі форумам "Свабоду палітвязьням!". Арганізатары паведамляюць, што праінфармавалі пра акцыю амбасады некаторых заходніх краін. Дадзеных аб паведамленні беларускіх уладаў не прадстаўлена.

Падчас правядзення мірнага сходу вочна і бесперапынна ажыццяўлялі грамадскі кантроль чатыры назіральнікі/ніцы, якія прайшлі адпаведнае навучанне і былі пазначаныя належным чынам.

У 17:30 жонка Паўла Севярынца, аднаго з арганізатараў акцыі, паведаміла пра яго затрыманне на выхадзе з дому. Таксама адзначаны затрыманні грамадзянскіх актывістаў/ак напярэдадні акцыі. Днём раней, 25 лютага быў затрыманы актывіст Дзяніс Урбановіч. Раніцай 26 лютага актывістка Анастасія Гусева і актывіст Дзмітрый Паліенка паведамлялі аб выкліку ў РУУС, дзе і былі затрыманыя ў той жа дзень. Адсутнічае інфармацыя аб матывах затрыманняў актывістаў/ак, аднак агульны кантэкст і практыка прэвентыўных затрыманняў у Беларусі не спрыяюць рэалізацыі свабоды сходаў.

Падчас мірнага сходу былі адзначаны наступныя факты:

1. Удзельнікі і ўдзельніцы пачалі збірацца на Кастрычніцкай плошчы каля 17:55. Яны стаялі тварам да праспекта Незалежнасці, трымалі ў руках партрэты, плакаты і расцяжку з тканіны. У акцыі ўзялі ўдзел не менш за 11 чалавек.

   

2. На месцы мірнага сходу прысутнічала не менш за 13 супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў у грамадзянскай форме адзення (апазнаць іх можна было па рацыях, слухаўках, ручных відэакамерах і іншых спецыфічных прыкметах). Некаторыя з іх здымалі тое, што адбываецца на ручныя відэакамеры. На бліжэйшых скрыжаваннях знаходзіліся двое супрацоўнікаў ДАІ ў форменным абмундзіраванні.
3. Прадстаўнікі/ніцы СМІ (не менш за восем чалавек) мелі зносіны з удзельнікамі/цамі акцыі, здымалі тое, што адбываецца на фота- і відэакамеры, бралі інтэрв'ю. Удзельнікі/цы акцыі актыўна мелі зносіны са СМІ.

   

4. Удзельнікі і ўдзельніцы выкарыстоўвалі лозунгі: "Свабоду Барановічу!", "Свабоду Валавіку!", "Свабоду Жамчужнаму!", "Свабоду Юркойцю!", "Свабоду Бойку!", "Свабоду Цехановічу!", "Свабоду Фядынічу", "Свабоду!", "Свабоду палітвязням", "Свабоду Хартыі 97", "Жыве Беларусь". Удзельнікі і ўдзельніцы выкарыстоўвалі плакаты з надпісамі: "Свабоду палітвязьням", тканкавую расцяжку з надпісам "Свабоду палітвязням", сцяг кампаніі Еўрапейская Беларусь, фотапартрэт Святаслава Барановіча, два фотапартрэты Генадзя Фядыніча з надпісам "Генадзь Федыніч Прафсаюз РЭП", фотапартрэт Ігара Комліка з надпісам "Свабоду Ігару Комліку", фотапартрэт С. Барановіча з надпісам "Свабоду Святаславу Барановічу", фотапартрэт Міхаіла Жамчужнага з надпісам "Свабоду Міхаілу Жамчужнаму".
5. Каля 18.25 акцыя скончылася і ўдзельнікі/цы пачалі разыходзіцца.

   

Рэкамендацыі:

арганізатарам:

• апавяшчаць гарадскія ўлады пра запланаваны мірны сход.

супрацоўнікам/цам праваахоўных органаў:

• ажыццяўляць ахову грамадскага парадку падчас мірных сходаў у форменнай вопратцы, а таксама быць пазначанымі індывідуальнымі ідэнтыфікацыйнымі сродкамі (напрыклад, бэйджамі або нагруднымі знакамі);
• прызначаць кантактную асобу з ліку супрацоўнікаў міліцыі для камунікацыі з назіральнікамі/цамі, СМІ, арганізатарамі і ўдзельнікамі/цамі мірнага сходу;
• не ініцыяваць прыцягненне да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у мірных сходах, паколькі гэта з'яўляецца адвольным абмежаваннем права на мірныя сходы, прадугледжанага міжнароднымі абавязацельствамі Рэспублікі Беларусь у сферы правоў чалавека;
• не спаганяць аплату за паслугі аховы правапарадку пры рэалізацыі людзьмі права на мірны сход і права на выказванне меркавання;
• не затрымліваць арганізатараў і ўдзельнікаў/ніц перад і пасля акцый.

суб'ектам, якія валодаюць правам заканадаўчай ініцыятывы:

• ініцыяваць змены ў нацыянальнае заканадаўства для прывядзення яго ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды сходаў.

органам выканаўчай улады:

• садзейнічаць рэалізацыі свабоды сходаў у Беларусі, не ўстанаўліваць празмерных адміністрацыйных працэдур, устрымацца ад адвольных абмежаванняў месцаў правядзення мірных сходаў, не патрабаваць аплаты за паслугі па ахове правапарадку, медыцынскага абслугоўвання і прыборцы тэрыторыі пры правядзенні мірных сходаў.

камунальным і медыцынскім службам:

• не спаганяць аплату за свае паслугі пры рэалізацыі людзьмі права на мірны сход і права на выказванне меркавання.

органам судовай улады:

• не прыцягваць да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у мірных сходах, паколькі гэта з'яўляецца адвольным абмежаваннем права на мірныя сходы, прадугледжанага міжнароднымі абавязацельствамі Рэспублікі Беларусь у сферы правоў чалавека.

Крыніца: Справаздача па маніторынгу мірнага сходу 26 лютага ў Мінску Фота