10 сакавіка ў Брэсце прайшло традыцыйнае мірны сход супраць будаўніцтва завода акумулятарных батарэй.

Высновы:

1. Сход насіў мірны характар ​​(калі "арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар" паводле Кіруючых прынцыпаў па свабодзе мірных сходаў АБСЕ).
2. Удзельнікі/цы не выкарыстоўвалі заклікі да гвалтоўных дзеянняў і вайны, не ўжывалі і не правакавалі гвалт. Сваімі дзеяннямі ўдзельнікі/цы мірнага сходу не парушалі грамадскі парадак і ПДР, не ўяўлялі пагрозы грамадскай бяспекі, а таксама не парушалі правы і свабоды іншых асобаў.
3. У ходзе мірнага сходу адсутнічала магчымасць ідэнтыфікаваць частку супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў, так як яны былі ў грамадзянскай форме адзення, без ідэнтыфікацыйных знакаў. Знаходжанне супрацоўнікаў/ніц міліцыі на мірных сходах у грамадзянскай форме адзення не дазваляе ўдзельнікам/цам разумець іх функцыі і паўнамоцтвы, а таксама не спрыяе камунікацыях і эфектыўнаму рашэнню складаных або канфліктных сітуацый.
4. Перашкодаў у працы незалежных назіральніц не зафіксавана, што з'яўляецца станоўчай практыкай. Пры гэтым супрацоўнікі міліцыі ў форме перапісалі прозвішчы, імёны з пасведчанняў назіральніц, а таксама спыталі дату нараджэння і адрас рэгістрацыі без тлумачэнняў аб матывах сваіх дзеянняў. Варта адзначыць, што згодна з Кіруючымі прынцыпамі, маніторынг мірных сходаў з'яўляецца важнай крыніцай незалежнай інфармацыі аб паводзінах усіх бакоў сходу. Гэтая інфармацыя можа быць выкарыстаная рознымі спосабамі, у тым ліку, як аснова для дыялогу паміж уладамі, праваахоўнымі органамі і грамадзянскай супольнасцю. Справаздачы па назіранні дапамагаюць ацаніць эфектыўнасць дзеючага заканадаўства i ступень выканання дзяржавай пазітыўных абавязацельстваў па абароне свабоды мірных сходаў.
5. Перашкодаў у працы СМІ і грамадзянскіх журналістаў не зафіксавана.
6. Паводле інфармацыі атрыманай ад арганізатараў, апавяшчэнне уладаў аб правядзенні дадзенага сходу не праводзілася. Варта адзначыць, што папярэдняе паведамленне уладаў аб планаваным мірным сходзе, з'яўляецца добрай практыкай, якая спрыяе эфектыўнай камунікацыі ўсіх зацікаўленых бакоў. Разам з тым, паколькі сход было нешматлікім, штотыдзень паўтаральным і непрацяглым па часе, ён не патрабаваў дэталёвага ўзгаднення з уладамі і праваахоўнымі органамі.
7. Падчас правядзення акцыі пратаколы за парушэнне дзеючага заканадаўства не складаліся. Не зафіксавана затрыманняў удзельнікаў/ніц на акцыі.

Метадалогія маніторынгу

РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" і Праваабарончы цэнтр "Вясна" праводзяць сістэматычнае назіранне за мірнымі сходамі ў Беларусі на падставе распрацаванай метадалогіі маніторынгу. Яна ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў/ніц прынцыпам грамадскага кантролю, міжнародным стандартам правядзення мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас вочнага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавай справаздачы. Анкеты назірання за мірнымі сходамі распрацаваныя сумесна праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні аб магчымасці выканання назіральнікамі/цамі і журналістамі/камі сваіх функцый, аб паводзінах арганізатараў і ўдзельнікаў/іц мірнага сходу, супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў, а таксама наяўнасць на мірным сходзе хуткай дапамогі і медыцынскіх работнікаў/ц. Назіральнікі і назіральніцы дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правілаў і прынцыпаў назірання: незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якой назіраюць; прыхільнасць да прынцыпаў права; адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктныя паводзіны. Падчас выканання сваіх абавязкаў назіральнікі і назіральніцы па магчымасці трымаюцца асобна ад удзельнікаў/іц. Яны пазначаныя пасведчаннямі і сінімі камізэлькамі з надпісам "#СontrolBY".

Папярэдняя інфармацыя

З 25 лютага 2018 гадоў у Брэсце праходзяць штотыднёвыя пратэсты супраць будаўніцтва завода акумулятарных батарэй. Людзі традыцыйна збіраюцца на плошчы Леніна ў 12.00 у нядзелю, маюць зносіны паміж сабой, кормяць галубоў. Па дадзеных СМІ у сходах удзельнічалі ў розныя дні ад 20 да 250 чалавек. За гэты час, па інфармацыі ГА "Экадом" і Праваабарончага цэнтра "Вясна", было пададзена не менш 66 заяў на правядзенне масавых мерапрыемстваў у Брэсце і Брэсцкім раёне, аднак уладамі было ўзгоднена толькі адно з іх, якое прайшло 29 красавіка. Зафіксавана не менш 27 выпадкаў прыцягнення да адміністрацыйнай адказнасці, у тым ліку ў выглядзе буйных грашовых штрафаў і адміністрацыйных арыштаў. Камітэт па выкананні Орхускай Канвенцыі праінфармаваны пра пераследы праціўнікаў будаўніцтва завода акумулятарных батарэй. ГА «Экадом» прадставіў у Камітэт інфармацыю пра факты пераследу, якія ўжываліся да грамадскасці і СМІ за ўвесь перыяд пратэстаў, у розных формах: грашовыя штрафы; афіцыйныя папярэджанні; пазасудовыя затрыманні, у тым ліку прэвентыўныя; адміністрацыйныя арышты; крымінальны пераслед, дыфамацыя; пагрозы і аказанне ціску. Усё вышэйпералічанае сведчыць пра тое, што акцыі пратэстаў праходзяць ва ўмовах рэпрэсій і ціску, што не спрыяе рэалізацыі свабоды сходаў, як у Брэсце, так і ў Беларусі ў цэлым.

Падчас правядзення мірнага сходу вочна і бесперапынна ажыццяўлялі грамадскі кантроль дзве назіральніцы, якія прайшлі адпаведнае навучанне і былі пазначаныя належным чынам.

Ход мірнага сходу

Падчас мірнага сходу былі адзначаны наступныя факты:

1. Пачатак маніторынгу зафіксавана ў 11:48, а 12:00 да назіральніцы падышлі два супрацоўніка ў форме міліцыі. Адзін з іх прадставіўся як старэйшы лейтэнант Бонк і перапісаў прозвішчы, імёны з пасведчанняў назіральніц, спытаў дату нараджэння і месца рэгістрацыі. Свае дзеянні ён абгрунтаваў тым, што абавязаны перапісваць дадзеныя ва ўсіх, пры гэтым, не спасылаўся ні на якія нарматыўна-прававыя акты. Супрацоўнікі міліцыі паведамілі, што ахоўваюць грамадскі парадак на мерапрыемстве.
2. Першыя ўдзельнікі і ўдзельніцы пачалі збірацца на плошчы Леніна ў 11:54. Яны размаўлялі паміж сабой, фатаграфаваліся і кармілі галубоў. У 12:03 на месцы сходу знаходзілася не менш за 28 чалавек, у 12:12 - не менш за 68 чалавек. Сярод удзельнікаў і ўдзельніц адзначаныя дзеці, падлеткі, некалькі чалавек з хатнімі сабакамі, чалавек на інвалідным вазку.

   

3. У 12:41 людзі накіраваліся неарганізаванай калонай з плошчы Леніна па вул. Пушкінскай, да перасячэння з вул. Савецкай і працягнулі маршрут да кінатэатра "Беларусь". На пачатак шэсця ў калоне было не менш за 150 чалавек. У 13:10 калона дайшла да кінатэатра "Беларусь" і спынілася, людзі працягвалі мець зносіны паміж сабой, у 13:15 невялікімі групамі пачалі пакідаць месца. У 13:20 засталіся толькі супрацоўнікі/цы праваахоўных органаў і адзінкавыя ўдзельнікі і ўдзельніцы.

   

4. На месцы мірнага сходу і па ходзе шэсця прысутнічала не менш за шэсць супрацоўнікаў у форме АМАП групамі па два чалавекі, не менш за шэсць супрацоўнікаў у форме міліцыі групамі па два чалавекі, не менш як дзевяць супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў у грамадзянскай форме адзення (апазнаць іх можна было па рацыях, ручных відэакамерах і іншых спецыфічных прыкметах).
5. Супрацоўнікаў/ніц ў форме ДАІ і машын хуткай дапамогі не зафіксавана.
6. Па ходзе руху калоны не менш за чатыры супрацоўніка праваахоўных органаў у грамадзянскай форме адзення здымалі шэсце на ручныя відэакамеры.

   

7. Супрацоўнікі праваахоўных органаў у форменным абмундзіраванні і ў грамадзянскай форме адзення суправаджалі ход калоны, у тым ліку ў пачатку і ў хвасце калоны.

   

8. Дзве прадстаўніцы СМІ (адна з іх была пазначаная бэйджамі "PRESS", другая паведаміла, што мае пасведчанне пры сабе) размаўлялі з удзельнікамі/цамі акцыі. Удзельнікі/цы акцыі актыўна мелі зносіны са СМІ, а таксама цікавіліся працай незалежных назіральніц. Перашкод працы СМІ зафіксавана не было.
9. Удзельнікі і ўдзельніцы не выкарыстоўвалі лозунгі, сімволіку або плакаты. Адна з удзельніц трымала ў руках жоўты шарык.
10. Удзельнікі і ўдзельніцы самастойна разрывалі ход калоны на рэгуляваных пешаходных пераходах і рухаліся бесперапыннай калонай на нерэгулюемых.

    

Рэкамендацыі

Арганізатарам:

• апавяшчаць гарадскія ўлады пра запланаваны мірны сход.

Супрацоўнікам/цам праваахоўных органаў:

• ажыццяўляць ахову грамадскага парадку падчас мірных сходаў у форменнай вопратцы, а таксама быць пазначанымі індывідуальнымі ідэнтыфікацыйнымі сродкамі (напрыклад, бэйджамі або нагруднымі знакамі);
• пры выкананні прафесійных абавязкаў спасылацца на нарматыўна-прававыя акты;

• прызначаць кантактную асобу з ліку супрацоўнікаў міліцыі для камунікацыі з назіральнікамі/цамі, СМІ, арганізатарамі і ўдзельнікамі/цамі мірнага сходу;
• не ініцыяваць прыцягненне да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у мірных сходах, паколькі гэта з'яўляецца адвольным абмежаваннем права на мірныя сходы, прадугледжанага міжнароднымі абавязацельствамі Рэспублікі Беларусь у сферы правоў чалавека;
• не спаганяць аплату за паслугі аховы правапарадку пры рэалізацыі людзьмі права на мірны сход і права на выказванне меркавання;
• не затрымліваць арганізатараў і ўдзельнікаў/ніц перад і пасля акцый.

Супрацоўнікам/цам Дзяржаўтаінспекцыі (ДАІ):

• забяспечваць бесперашкодны рух калоны праз дарогу на рэгуляваных пешаходных пераходах.

Суб'ектам, якія валодаюць правам заканадаўчай ініцыятывы:

• ініцыяваць змены ў нацыянальнае заканадаўства для прывядзення яго ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды сходаў.

Органам выканаўчай улады, Брэсцкаму выканаўчаму камітэту:

• садзейнічаць рэалізацыі свабоды сходаў у Беларусі, не ўстанаўліваць празмерных адміністрацыйных працэдур, устрымацца ад адвольных абмежаванняў месцаў правядзення мірных сходаў, не патрабаваць аплаты за паслугі па ахове правапарадку, медыцынскаму абслугоўванню і прыборцы тэрыторыі пры правядзенні мірных сходаў.

Камунальным і медыцынскім службам:

• не спаганяць аплату за свае паслугі пры рэалізацыі людзьмі права на мірны сход і права на выказванне меркавання.

Органам судовай улады:

• не прыцягваць да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у мірных сходах, паколькі гэта з'яўляецца адвольным абмежаваннем права на мірныя сходы, прадугледжанага міжнароднымі абавязацельствамі Рэспублікі Беларусь у сферы правоў чалавека.

Крыніца: Справаздача па маніторынгу мірнага сходу 10 сакавіка ў Брэсце Фота