1 верасня 2017 года ў горадзе Слуцку грамадзянскай актывісткай Алінай Нагорнай пры ўдзеле дзеяча мастацтва Аляксандра Пушкіна была арганізавана акцыя «Дзень ведаў - урок гісторыі».
Высновы:
- Масавае мерапрыемства насіла выключна мірны характар (калі "арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар"). Удзельнікамі не выкарыстоўваліся заклікі да гвалтоўных дзеянняў.
- У ходзе масавага мерапрыемства адсутнічала магчымасць ідэнтыфікаваць супрацоўнікаў органаў аховы правапарадку, паколькі яны былі ў цывільным адзенні.
- Супрацоўнікі праваахоўных органаў не перашкаджалі ажыццяўленню назірання і працы СМІ.
- Затрыманняў удзельнікаў акцыі не зафіксавана, падстаў для прыцягнення да адказнасці не бачым.
Метадалогія маніторынгу
РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" і Праваабарончы цэнтр "Вясна" праводзяць сістэматычнае назіранне за масавымі мерапрыемствамі ў Рэспубліцы Беларусь на падставе адмыслова распрацаванай метадалогіі маніторынгу. Яна ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў прынцыпам грамадскага кантролю, міжнародным стандартам правядзення мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас зрокавага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавай справаздачы. Анкеты назірання за масавымі мерапрыемствамі сумесна распрацаваны праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні аб магчымасці выканання назіральнікамі і журналістамі сваіх функцый, аб паводзінах арганізатараў і ўдзельнікаў масавага мерапрыемства, супрацоўнікаў органаў аховы правапарадку, а таксама наяўнасць на масавым мерапрыемстве хуткай дапамогі. Назіральнікі дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правіл і прынцыпаў назірання (незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якім назіраюць; прыхільнасць прынцыпам права: адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктнае паводзіны). Падчас выканання сваіх абавязкаў назіральнікі трымаюцца асобна ад удзельнікаў. Яны пазначаныя бэйджамі назіральніка.
Папярэдняя інфармацыя
Для назірання за дадзеным масавым мерапрыемствам быў накіраваны і ажыццяўляў бесперапынны вочны маніторынг адзін назіральнік, які прайшоў адпаведнае навучанне і быў пазначаны належным чынам і прыбыў на месца па запрашэнні арганізатаркі.
Са слоў арганізатараў акцыі, яны не апавяшчалі аб яе правядзенні мясцовы орган выканаўчай улады ў сувязі з тым, што неаднаразова спрабавалі ўзгадніць правядзенне падобных мерапрыемстваў з уладамі, але кожны раз сутыкаліся з неабгрунтаванымі забаронамі, выкліканымі неадпаведнасцю заканадаўства міжнародным стандартам ў галіне свабоды мірных сходаў.
Ход масавага мерапрыемства
Падчас масавага мерапрыемства былі адзначаныя наступныя факты:
- Акцыя праходзіла 1 верасня 2017 года са 12:00 па 12:40 у горадзе Слуцку. А 12:00 на пляцоўцы каля дома нумар 207 па вуліцы Леніна з'явіліся А. Нагорная, А. Пушкін і яшчэ 4 чалавекі, у прысутнасці прадстаўнікоў СМІ.
- У 12:10 яны сталі на цэнтры пляцоўкі, трымаючы ў руках партрэты Макара Краўцова, Паўла Жаўрыды, Юрыя Лiстапада, Лукаша Семенюка, а таксама плакаты: "1 Верасня Дзень ведаў - урок гісторыі", "Не дапусцім, каб Беларусь уцягнулі ў чужыя войны! "
- Аліна Нагорная выступіла з прамовай, прысвечанай гістарычнай падзеі - Слуцкаму паўстанню.
- Каля 12:15 удзельнікі разгарнулі ў руках сцяг горада Слуцка, сталі ў шэраг і пачалі шэсце па вуліцы Леніна ў бок цэнтра горада. Каля 12:25 удзельнікі прайшлі цэнтральную плошчу і працягнулі рух да Слуцкага краязнаўчага музею.
- У 12:35 удзельнікі спыніліся каля будынка музея (вул. Леніна 171), якое знаходзіцца на рэканструкцыі і абнесена ахоўным загародай. Удзельнікі размясцілі партрэты на загароды (шкоду загароды не нанесены).
- У гэты ж час з аўтамабіля, прыпаркаванага на прылеглай да будынка музея аўтастаянкі з'явіўся супрацоўнік праваахоўных органаў у грамадзянскай форме адзення і пачаў фіксаваць удзельнікаў на відэаздымку.
- У 12.40 акцыя завяршылася, удзельнікі разышліся.
- Падчас акцыі прысутнічалі прадстаўнікі СМІ, якія фіксавалі тое, што адбываецца на фота і відэа, мелі зносіны з удзельнікамі акцыі. Перашкод працы журналістаў і назіральнікаў не зафіксавана.
- Удзельнікі акцыі не выкарыстоўвалі заклікаў да гвалтоўных дзеянняў.
Рэкамендацыі:
Супрацоўнікам праваахоўных органаў:
Ажыццяўляць ахову грамадскага парадку падчас масавых мерапрыемстваў у форменнай вопратцы і быць пазначанымі ідэнтыфікацыйнымі сродкамі (бэйджамі або нагруднымі знакамі);
Не прыцягваць удзельнікаў да адказнасці ў сувязі з тым, што яны рэалізоўвалі сваё агульнапрызнанае права на свабоду мірных сходаў.
Слуцкаму выканаўчаму камітэту:
Адмовіцца ад практыкі адвольных адмоваў у правядзенні дадзенага мерапрыемства, паколькі мірныя акцыі легітымныя на падставе агульнапрызнаных стандартаў правоў чалавека, а адмовы ў правядзеньні ствараюць пагрозу пераследу для ўдзельнікаў і арганізатараў мерапрыемства.
Суб'ектам, якія валодаюць правам заканадаўчай ініцыятывы:
Ініцыяваць змены ў заканадаўства з мэтай прывядзення яго ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды мірных сходаў.
Крыніца: Справаздача па маніторынгу масавага мерапрыемства ў Слуцку 1 верасня